pipe schedule جدولی است که مشخصات لوله ها با ضخامت های گوناگون در آن درج شده است.

توضیحات پایه :

اندازه اسمی لوله Nominal Pipe Size ( NPS):  اندازه اسمی لوله NPS یک استاندارد آمریکایی  است که برای لوله هایی که در دما و  فشار های بالا و یا پایین کاربرد دارند. در اصل قبلا IPS بوده “Iron Pipe Size ”  که اخیرا به NPS تغییر نام یافته است.

سیستم  IPS جهت تخصیص ابعاد و اندازه به لوله ها راه اندازی شد. اندازه ای که نمایانگر تقریبی قطر داخل متریال لوله بود که با واحد اینج اندازه گیری میشد. یک لوله IPS  6″  لوله ای است که قطر داخلی آن تقریبا 6 اینچ می باشد. 

 در آغاز هر سایز لوله برای داشتن یک ضخامت ساخته میشد تا اینکه بعد ها به نام استاندارد STD نامیده شد و  وزن و قطر خارجی لوله استاندارد شد.

 در پاسخ به نیاز صنعت، جهت انتقال مایعات پر فشار، لوله ها با ضخامت های بیشتری تولید شد که با نام XS که مخفف Extra Strong یعنی (دارای استحکام زیاد) و یا لوله های XH که مخفف Extra Heav  یعنی فوق سنگین شناخته می شدند. بعد ها و با افزایش توان تولید لوله های با ضخامت دیواره بیشتر، تقاضای صنایع نیز برای لوله های فشار بالا  بیشتر شد. در نتیجه لوله ها با ضخامت درجه (استحکام  2 برابر) یا XXS که مخفف Double Extra Strong  و یا XXH که مخفف  Double Extra Heavy که به معنی (وزن 2 برابر) میباشد ساخته شدند .

روش پیاده سازی طراحی صنعتی پایپینگ

طراحی پایپینگ :

طراحی پایپینگ یعنی تنظیم جنبه های فیزیکی لوله و مولفه های آن به صورتی که مطابقت داشته باشد با : P&ID، الزامات سرویس سیال، ویژگی های ماده، برگه های داده های تجهیزات، و حرفه تولید خوب[1] کنونی، در عین حال انتظارات مالک را برآورده سازد. تمامی این ها باید در یک فضای سه بعدی از پیش تعیین شده صورت پذیرند، در همین حال آن ها با فعالیت های مرتبط به معماری، فولاد سازه ای، HVAC، الکتریکی، ویدئویی، داده های امنیتی و الزامات عملیاتی مطابقت داده شوند.

پیاده سازی منظم فعالیت های مذکور به منظور دستیابی به یک طراحی کامل مستلزم یک روش شناختی یا متدلوژی سیستماتیک، برنامه ریزی، توانایی فنی، هدایت، پیش بینی و مهم تر از همه تجربه می باشد.

در طراحی پایپینگ، CAD (طراحی کامپیوتری) بخش اصلی می باشد که کار بدون آن بسیار دشوار می شود و یا حتی غیر ممکن. نقش بزرگی ایفا می کند که در مقاله ای مجزا به آن خواهم پرداخت. در آن مقاله نقش CAD در صنعت مشتمل بر مزایای آن و این که چطور روش پیاده سازی آن به شدت بر روی طراحی صنعتی پایپینگ تاثیر گذار بوده است، تشریح داده می شود. این مقاله همینطور واکنش صنعت به این نتیجه غیر منتظره و مسائلی که امروزه با آن ها سروکار داریم را بحث می کند.

مشخصات پایپینگ :

یکی از اولین فعالیت هایی که مهندس پایپینگ را مشغول به خود خواهد کرد توسعه مشخصات پایپینگ، راهنمایی های طراحی و ساخت می باشد. مشخصات پایپینگ، به صورت کلی، می بایست جزئیات ماده دقیقی برای طراحی، تدارکات و ساخت فراهم سازند. راهنمایی ها، هم در طراحی و هم در سخت، باید تعریف کافی و حساب شده ارائه کنند تا به طراح و سازنده بینش و جهت مورد نیاز به منظور ارائه واحدی که انتظارات مالک را برآورده می سازد، اعطا نمایند.

مشخصات پایپینگ سندی است که خصیصه های فیزیکی و شناسه های خاص ماده لوله، اتصالات و شیرهای دستی لازم برای نیازهای طراحی و تدارکات را تشریح می کند. این اسناد در قرارداد پروژه قید می شوند.

طراحی یک درجه مناسب از اطلاعات در خصوص مشخصات را ایجاب می کند که برای تشخیص محدودیت های سرویس مشخصات و این که مشخصات ماده با کدام خدمات سیال سازگاری دارد.، ضروری است. یعنی، یک پروژه می تواند در میان سایر خدمات سیال، آب مقطر و اسید سولفوریک داشته باشد. دسترس پذیری اقتصادی و فنی گزینش ماده برای سرویس آب مقطر، برای اسید سولفوریک قابل دستیابی نیست. برعکس، گزینش اقتصادی و فنی ماده برای سرویس اسید سولفوریک از نظر اقتصادی برای سرویس آب مقطر قابل دستیابی نیست.

تدارکات نیز به مشخصات دقیق به منظور محدود ساختن فرضیاتی که باید ایجاد کنند یا پرسش هایی که باید در جهت آماده سازی سفارشات خرید مطرح نمایند، نیاز دارند.. مشخصات پایپینگ باید به وضوح جزئیات ماده ساخت را برای هر قطعه مشخص کنند و این که بر اساس چه استانداری باید آن قطعه تولید شود. در مشخصات قطعه باید به درجه بندی فشار، نوع اتصال نهایی و پرداخت سطح اشاره گردد.

شیرآلات مناسب برای سرویس باز و بسته (on/off).

در لوله کشی صنعتی کنترل برای قطع/ وصل جریان معمولاً توسط شیرهای دروازه‌ای (Gate) صورت می گیرد. اکثر شیرها دروازه ای برای تنظیم جریان مناسب نمی باشد.

در اثر ارتعاش دیسک در حالتی که شیر بسته است باعث خوردگی سطح دیسک و نشیمنگاه می‌شود، استفاده از شیرهای (Globe) جهت سرویس های (on/off) می‌تواند مناسب باشد. چرا که بصورت محکم تری در محل خود بسته می شوند به هر حال کار اصلی شیرهای کروی (globe) تنظیم جریان می باشد.

انواع شیرهای نوع دروازه ‌ای (Gate Valves)

Solid wedge gate valve:

شیر کشویی گوه ای لغزنده دارای یک دیسک گوه ای صلب یا انعطاف پذیر می‌باشد. علاوه بر سرویس on/off این شیرها را می توان جهت تنظیم جریان، معمولاً برای سایزهای بزرگ مساوی 6in، بکار برد اما چنانچه دیسک مربوطه در طول مسیر به طور کامل مهار نشود، دچار لغزش خواهد شد. برای اکثر سیالات از جمله بخار آب، روغن، هوا و گاز مناسب می باشد، گوه انعطاف پذیر جهت علیه بر جفت شدن شیر بهنگام کاهش دما در سرویس های دما بالا، و به حداقل رساندن گشتاور محرک عمل می کند می توان این نوع دیسک را به دو چرخ قرار گرفته روی یک محور خیلی کوتاه شبیه دانست.

شکل این نوع شیر در ادامه آمده است.

Double disc parallel-seatgate valve:

دارای دو دیسک موزای می باشد که در هنگام بسته شدن شیر به وسیله یک راهنمایی فشاری Speader در محل نشیمنگاه‌های خود فشرده می شوند. در دماهای عادی جهت مایعات و گازها بکار می رود. برای تنظیم جریان مناسب نمی باشند. برای جلوگیری از ایرادات ناشی از مونتاژ مانند قفل شدن دیسک ها، نصب آنها معمولاً به صورت عمودی می باشد بطوری که دسته شیر رو به بالا قرار می گیرد.

Double disc (splitwedg lgate valve):

دیسکها بصورت گوه بدون استفاده از راهنمای فشاری روی نشیمنگاه زاویه دار قرار می گیرند شرح آن مانند شیر دروازه ای دو دیسک با نشیمنگاه موازی می باشد. اما برای شیرهای کوچک با سرویس های بخار ساخته می شود. اغلب ساختار این نوع شیرها امکان گردش دیسک و توزیع نواحی آسیب دیده را می دهد.

Single seat single disk gate valve:

جهت انتقال خمیر کاغذ و برای گازهای فشار پایین به کار می رود. در صورتیکه جریان از طرف نشیمنگاه وارد شود عملکرد مطلوبی نخواهد داشت چنانچه نیاز به سفت کردن شیر نباشد برای تنظیم جریان مناسب است.

Single disk parallel seat gate valve:

برخلاف شیر لغزشی تک نشیمنگاه، ورود جریان به این شیر از هر دو طرف می‌تواند صورت گیرد. تنش در دسته و درپوش این نوع شیر نسبت به شیرهای دروازه‌ای از نوع گوه‌ای کمتر می باشد. عمدتاً جهت هیدروکربن های مایع و گازها بکار می رود.

Plug gate valve:

این شیر دارای یک دیسک مخروطی با سطح مقطع دایره است که به بالا و پایین حرکت می کند. برای مسدود کردن مسیر جریان مناسب بوده اما فقط در سایز کوچک موجود است.

Plug valve:

دیسک آن می تواند به صورت استوانه ای باشد اما بهتر است مخروطی باشد. از فواید آن کم حجمی و حرکت °90 دسته آن می باشد. شیر Plug باریک مخروطی در بعضی موارد در موقعیت خود قفل می شود و نیاز به گشتاور محرکه زیادی دارد. این مسئله تا حدی با استفاده از نشیمنگاه با اصطکاک کم (تفلون) یا توسط روغنکاری (با این مشکل که سیال دچار آلودگی می شود) قابل رفع است. استفاده های اصلی از این نوع شیر برای آب، روغن ها، فاضلاب ها و گازها می باشد.

Line blind valve:

این یک وسیله برای مسدود کردن مسیر است که شامل فلنج با یک دیسک از نوع Specticale دیسک کور کننده می باشد. توضیح و مقایسه این شیر با سایر مسدود کننده ها در بخش بعدی آمده است.

شیرآلات مناسب برای تنظیم جریان

Globe valve از نوع مستقیم یا زاویه ای: از این شیر اغلب برای تنظیم جریان استفاده می شود برای داشتن عملکرد بهتر، سازندگان توصیه می کنند که عبور جریان از سمت دسته به نشیمنگاه باشد تا به بسته شدن خط کمک نماید و مانع لرزش و برخورد دیسک به نشیمنگاه درحالتی که شیر بسته می باشد شود. در موارد زیر جهت جریان باید از نشیمنگاه به طرف دسته باشد.

1- چنانچه خطر جدا شدن دیسک از دسته و مسدود شدن شیر وجود داشته باشد.

2- از یک دیسک ترکیبی استفاده شده باشد، چرا که این جهت جریان تنش های خستگی کمتری اعمال خواهد کرد.

Angle valve: یک نوع شیر کروی globe می باشد که سر و ته بدنه آن نسبت به هم زاویه °90 دارند، و استفاده از آن سبب صرفه جویی در مصرف زانویی °90 می‌شود. به هر حال مسیرهای زاویه دار در لوله کشی اغلب در معرض تنظیمات بیشتری نسبت به مسیرهای مستقیم قرار می گیرند که در این نوع شیر باید مورد توجه قرار گیرد.

Reqular disk glob valve:

برای تنظیم دقیق جریان مناسب نمی باشد، چرا که دیسک و نشیمنگاه نسبت به هم دارای تماس نقطه ای می باشند.

Plug Type disk globe valve:

برای سرویسهای تنظیم کننده ای که دارای شرایط سخت و در معرض مخلوطهای جامد در مایع می باشند مانند سیستم های تامین کننده آب بویلر، و سرویس های تخلیه باد به کار می رود. بهنگام تنظیم جریان های محصور شده نسبت به شیرهایی با نشیمنگاه تنظیم شونده در معرض تنش خستگی کمتری قرار می گیرد.

Wye body globe valve:

دارای مجراهای خطی و دسته 45° نسبت به هم با شکل y می باشد. به دلیل الگوی جریان آرامتری که در این شیر به وجود می آید جهت سیالات خورنده مناسب می‌باشد.

شکل این نوع شیر در ادامه آمده است.

Composition globe valve:

برای مواردی که تنظیم جریان مشکل و سفت شدن شیر لازم باشد مناسب است. ساختار قابل تعویض دیسک ترکیبی آن مشابه شیرهای آب می باشد ارتعاشات در دیسک انعطاف پذیر خنثی می شود و مانع آسیب دیدگی نشیمنگاه و برای تضمین بسته بودن شیر مناسب می باشد. تنظیم جریان در یک محیط بسته موجب آسیب دیدگی سریع نشیمنگاه می شود.

Double disk globe valve:

شامل دو دیسک قرار گرفته روی نشیمنگاه جدا از هم، که توسط شفت به هم ربط داده شده اند. عملگر را از تنش های ناشی از فشرده شدن سیال جریان یافته به درون شیر آزاد می سازد. عمدتاً جهت شیرهای کنترل و تنظیم کننده شار خار و یا سایر گازها به کار می رود. تضمینی جهت بسته شدن کامل آن وجود ندارد.

Needle valve:

شیر سوزنی یک شیر کوچک است که برای کنترل جریان و تنظیم در مایعات و گازها بکار می رود. مقاومت در برابر جریان به طور دقیق توسط یک نشیمنگاه با سطح مقطع بزرگ کنترل می شود و تنظیم شیر به وسیله دوزه های ریز دسته صورت می‌گیرد.

Squeeze valve:

شیر فشاری برای تنظیم جریان مایعات سنگین و لزج فاضلاب ها و پودر می باشد. حداکثر میزان بسته شدن آن حدود 80% است. که محدوده تنظیم شیر را معلوم می کند. مگر اینکه نوع دیگری از این شیر که دارای یک هسته (نشیمنگاه) مرکزی می باشد بکار برده شده که در این صورت کاملاً بسته خواهد شد.

Pinch valve:

جهت تنظیم جریان مایعات سنگین ولزج، فاضلاب و پودر می باشد بسته شدن شیر به صورت کامل مقدور می باشد اما در این صورت امکان شکست سریع قیوب انعطاف پذیر آن وجود دارد مگر اینکه در این زمینه طراحی مناسبی صورت گرفته باشد.

Rotary ball valve:

از فواید آن گشتاور محرکه کم، فراوانی در سایزهای بزرگ، حجم کم، حرکت °90 دورانی دسته، و امکان تعویض تمام قسمتهای صدمه دیده در خط در برخی طراحی ها می باشد. از معایب آن امکان گیر افتادن سیال در بدنه (و در دیسک به هنگام بسته بودن) می باشد و اینکه فقط جسم انعطاف پذیری که در پشت نشیمنگاه قرار دارد وظیفه تحمل تنش را برعهده دارد. مشکل دوم شیرهایی هستند که خارج از مرکز نشیمنگاه می باشند که دارای توپی با کمی خروجی از مرکز بوده و بهنگام بسته شدن بر روی نشیمنگاه فشرده می شوند. استفاده عمده آن برای خطوط گاز و آب، روغن، فاضلاب و گازهای موجود در سیستم خلاء می باشد. این شیر در حدی که مجرای آن برای تنظیم جریان شکل داده شده باشد نیز موجود می باشد.

Butterfly valve:

مزایای آن حرکت دورانی دسته (°90 یا کمتر)، کم حجمی و عدم تله شدن سیال در آن می باشد. در تمام سایزها موجود است و می توان با جنسی تولید کرد که نسبت به خوردگی مقاوم باشد. و یا در مدل های سیستم های بهداشتی تولید کرد. این شیرها جهت گازها، مایعات، گل ولای، پودرها و سیستم خلاء بکار می روند. نشیمنگاه پلاستیکی ارتجاعی که در اغلب موارد استفاده می شود. دارای محدودیت دمایی می‌باشد، اما بسته شدن شیر بصورت کامل در دماهای بالا در مدلی که دارای آب بندرینگی فلزی در محدوده دیسک است امکان پذیر می باشد چنانچه شیر فلنج دار باشد، می توان آنرا در بین فلنج و پیچ و مهره کرد. فلنج های از نوع SLIP-ON یا SCREWED آب بند مناسبی با برخی شیرهای از نوع ویفری (WAFER) به وجود نخواهند آورد، زیرا در آنها نشیمنگاه ارتجاعی موجود جهت انجام فعالیت آب بندی مجموعه بزرگتر ساخته می شود.

شیرآلات برای جلوگیری از برگشت جریان

تمام شیرآلات از نوع، جهت عبور جریان مایع یا گاز از یک جهت و جلوگیری از جریان آن در جهت عکس طراحی شده اند.

Swing check valve:

شیرهای معمول از این نوع برای موادیکه بطور متناوب جریان برگشتی وجود داشته باشد مناسب نیست چرا که باعث ضربه خوردن و صدمه دیدن دیسک خواهد شد. برای مایعات لزج بهتر است از یک دیسک ترکیبی استفاده نمود تا امکان آسیب دیدگی نشیمنگاه به حداقل برسد. می توان آنرا به صورت عمودی در جریانات رو به بالا یا به صورت افقی نصب نمود. شیر نصب شده بصورت عمودی ممکن است چنانچه سرعت جریانبه آهستگی تغییر کند.

در حالت باز باقی بماند. می توان برای کمک به بسته شدن شیر یا متعادل کردن دیسک از سیستم اهرم و وزنه استفاده نمود بصورتیکه برای باز شدن شیر نیاز به سیال با فشار کمتری باشد.

Tiling check valve:

برای حالاتی که جریان بطور مداوم معکوس می گردد مناسب است. شیر سریعاً بسته می شود و بسته شدن آن بهتر و با ضربه کمتری نسبت به Swing check valve صورت می گیرد. در سرعت های بالا افت فشار بیشتر و در سرعت های پایین افت فشار کمتری نسبت به Swing check valve دارند. می تواند بصورت عمودی در جریانات رو به بالا یا به صورت افقی نصب شود. حرکت دیسک می تواند توسط یک ضربه گیر یا فنر کنترل شود.

Piston check valve:

در جاهایی که تغییر مداوم جهت جریان وجود دارد مناسب می باشد. این شیرها به دلیل داشتن ضربه گیر یکپارچه، کمتر در معرض ضربه ناشی از نوسانات جریان قرار می گیرند، انواع فنردار آنها در هر جهتی می توانند نصب شوند. انواع بدون فنر باید طوری نصب شوند که با نیروی جاذبه ثقل بسته شوند برای سیالات سنگین و مخلوط مناسب نمی باشند.

شکل این نوع شیر در ادامه آمده است.

Lift check valve:

مشابه Piston check valve است. تمام توضیحات بالا درمورد آن صادق است و شیرهایی با دیسک ترکیبی نیز برای مایعات بالزجت زیاد و مخلوط موجود می باشد.

Stope check valve:

مثال اصلی استفاده از آن در سیستم تولید بخار به وسیله چند بویلر می باشد، جائیکه یک شیر بین هر بویلر و لوله اصلی بخار کار گذاشته می شود. در اصل یک شیر یک طرفه می باشد که می تواند به طور انتخابی بصورت اتوماتیک یا دستی بسته شود.

شکل این نوع شیر در ادامه آمده است.

Ball check valve:

برای اغلب سرویس ها مناسب است جهت انتقال گازها بخارات مایعات، شامل آنهایی که رسوبات چسبنده دارند نیز به کار برد. توپی این شیر توسط جاذبه یا فشار سیال پشت آن بر روی نشیمنگاه قرار می گیرد. می تواند آزادانه گردش کند تا موجب توزیع تنش خستگی در تمام سطوح گردد و به تمیز ماندن سطوحی که در تماس با سیال است نیز کمک کند.

Wafer check valve:

بسته شدن این شیر از طریق دو در دایره مانند صورت می پذیرد. معمولاً جهت مایعات بدون رسوب به کار می رود چرا که دارای حجم کم و دارای قسمت پایینی می باشد.

شیرهای کنترل و تنظیم کننده های فشار

شیرهای کنترل:

Control valve: شیرهای کنترل به صورت اتوماتیک فشار یا دبی جریان را تنظیم کرده و برای هر فشاری نیز موجود می باشند. چنانچه سیستم های مختلف در محدوده دما/ فشار قرار گرفته در کلاس 300 کار کنند، گاهی اوقات (چنانچه طراحی اجازه بدهد)، تمام شیرهای کنترل را در کلاس 300 انتخاب خواهند کرد. تا امکان تعویض راحت تر آن وجود داشته باشد. به هر حال، چنانچه هیچ کدام از سیستم ها از محدوده کلاس 150 تجاور ننمایند نیازی به این کار نیست شیرهای کنترل را معمولاً کوچکتر از سایز خود انتخاب می کنند تا از ایجاد خفگی و تله شدن و آسیب دیدن سریع نشیمنگاه جلوگیری شود.

شیرهای با ساختار کروی لمخذث معمولاً جهت کنترل خط به کار می روند و دو انتهای آنها جهت تسهیل در امر سرویس و نگهداری معمولاً فلنجی می باشد دیسک توسط یک عملگر هیدرولیکی، نیوماتیکی، الکتریکی یا مکانیکی تحریک می شود.

Pressure requlator: تنظیم کننده فشار، شیر کنترل از نوع کروی می باشد که فشار پایین دست مایع یا گاز (شامل بخارات یا بخارات آب) در حد پایین تری از فشار مطلوب تنظیم می کند.

Back pressure requlator: شیر کنترل می باشد که جهت ثابت نگه داشتن فشار بالا دست در یک سیستم به کار می رود.

شیرآلات کلاس بندی نشده

شیرهایی که در زیر به معرفی آنها می پردازیم تفاوت عمده ای با شیرهای مطرح شده در قبل ندارند.

Bar stock valve: هر شیری که دارای یک بدنه ماشینکاری شده از قطعه فلزی باشد معمولاً از نوع کروی globe یا سوزنی needle می باشند.

Bibb valve: شیر کوچک با سر دو به پایین شبیه شیر آب.

Bleed valve: شیری کوچک جهت تخلیه سیال.

Block valve: یک شیر on/off، معمولاً از نوع یک شیر دروازه ای که در قسمت ذخیره کارخانه کار گذاشته می شود.

Blow down valve: معمولاً به شیری اطلاق می شود که جهت تخلیه لجن و رسوبات از درام های بویلر و نخان و غیره به کار می رود.

Breater valve: یک شیر خودکار مخصوص که روی تانکهای ذخیره و یا سایر مواردی است که جهت تخلیه بخار و یا گاز در اثر افزایش کم فشار داخلی قرار داده می شود.

(در محدوده 0.5 تا 3 انس در اینچ مربع بکار می رود)

Diaphragm valve: این نوع شیرها دیافراگمی جهت تنظیم جریان گل و لای‌های سیالات خورنده و نیز سیستم های خلاء مناسب می باشند واژه «شیر دیافراگمی» برای شیرهایی که دارای یک آب بند دیافراگمی بین بدنه و دسته می باشند نیز به کار می‌رود.

Drain valve: شیری جهت تخلیه مایعات از یک خط یا مخزن. انتخاب شیر تخلیه و روش اتصال آن بستگی به نامطلوب بودن تله شدن و گیر افتادن ماده تخلیه شونده دارد. این مسئله در مورد گل و لای ها و مایعاتی که در شرایط زیر قرار دارند بسیار مهم است. (1) جامد شدن در اثر سرمایش یا پلیمریزاسیون (2) تجزیه.

Drip valve: یک شیر تخلیه نصب شده در زیر یک نشتی گیر dripleg برای جلوگیری از تخلیه مواد.

Flap valve: یک شیر یکطرفه دارای یک دیسک لولایی یا درپوش لاستیکی و یا چرمی که جهت خطوط کم فشار استفاده می شود.

Header valve: یک شیر دروازه ای gate یا کروی globe که یکی از دو سر آن دارای قلاویز است تا اتصال به یکی از لوله های رزوه دار استاندارد مرسوم صورت پذیرد. این شیرها جهت اتصالات آتش نشانی و موتورها به کار می روند.

Isolating valve: یک شیر on/off جهت عایق نمودن قسمتی از فرآیند یا تجهیزات لوله کشی.

Knife edge valve: یک شیر دروازه ای تک دیسک تک نشیمن (single gate) با یک دسته که لبه چاقو مانند دارد.

Mixing valve: میزان جریان ورودی را جهت تولید جریان خروجی مطلوب تنظیم می کند.

None return valve: هر نوع شیر یکطرفه.

Paper stock valve: یک شیر دروازه ای تک دیسک تک نشیمن با دیسک پخ خورده یا دارای لبه چاقویی که جهت تنظیم جریان خمیرآبکی کاغذ و سایر فاضلاب‌های فیبردار بکار برده می شود.

Root valve: 1- شیری جهت عایق نمودن یک المان فشاری یا ابزار دقیق از یک خط یا مخزن، 2- شیری که در ابتدای انشعاب گرفته شده از Header نصب می شود.

Sampling valve: شیری کوچک جهت تخلیه سیال.

Shut off valve: یک شیر on/off که در خط ورودی یا خروجی تجهیزات جهت قطع و وصل جریان به کار می رود.

Slurry valve: یک شیر با دیسک لبه چاقویی که جهت کنترل جریان گل و لای‌های بدون سایش به کار می رود.

Spiral sock valve: یک شیر که جهت کنترل جریان پودرها با استفاده از یک تیوب بافته شده به کار می رود.

Stop valve: یک شیر on/off که معمولاً از نوع کروی globe است.

Throttring valve: هر نوع شیری که جهت تنظیم دقیق جریان در حالت شیر فقط باز کار کند.

Vaccum breader: یک شیر خودکار خاص، با عملکرد دستی یا اتوماتیک، که جهت اجازه دادن به ورود گاز (معمولاً هوای اتمسفری) به یک محیط خلا یا کم فشار نصب می شود چنین شیرهایی در بالاترین نقطه لوله کشی یا مخازن جهت امکان تخلیه و نیز گاهی جلوگیری Shiphoning نصب می شود.

Quick acting valve: هر نوع بهتر on/off با عملکرد سریع چه با اهرم دستی، فسفر یا توسط پیستون سلونوئید کار کند و یا اهرم با رابط قابل ذوب در برابر حرارت که موجب آزاد شدن یک وزنه می شود و به دنبال آن شیر عمل می کند.

در خطوط حاوی مایعات اشتعال زا به کار می رود و برای سرویس های آب و مایعات معمولی بدون استفاده از یک سیستم ایمنی (ضربه گیر، منبع آب) جهت حفاظت لوله کشی مناسب نیست.

انواع پرداخت و صورت فلنچ (Flang Facing & Finishing)

انواع مخلتفی از صورت های فلنچ توسط سازندگان تولید می شود که دارای شیارها و زبانه های مختلفی که باید بصورت جفت بکار روند، می باشند. بهرحال، تنها چهار نوع آنها بصورت عمده کاربرد دارد که در شکل آمده است.

که این چهار نوع عبارتند از:

- Raised Face - Flat Face

- Lap Joint - Ring Joint

نوع Rased Fased تقریباً در 80% موارد بکار می رود نوع Ring-Joint Facing که با واشرهای بیضوی یا هشت وجهی به کار می روند عمدتاً در صنایع پتروشیمی مورد استفاده قرار می گیرند.

Raised Face: دارای ارتفاعی برابر 16/1 اینچ برای فلنچ های کلاس 150 و 300 و 4/1 اینچ برای سایر کلاس ها می باشد فلانچ چدنی کلاس 250 و اتصالات فنلچی نیز ارتفاعی برابر 16/1 اینچ دارند.

Flat Face: عمده ترین استفاده آن برای اتصال به فلنچ های غیر فولادی پمپها و سایر تجهیزات و نیز اتصال به شیرها و اتصالات چدنی کلاس 125 می باشد فلنچ Flat face به همراه واشرهایی به کار می روند که قطر خارجی آنها با فلنچ برابر است. این مسئله سبب کاهش خطر ناشی از شکستن فلنچ های چدنی، برنزی یا پلاستیکی می‌شود.

Ring-Joint Facing: گران‌ترین نوع فلنچ می‌باشد و بهترین نوع برای سرویس‌های با دما و فشار بالا شناخته شده است. هر جفت فلنچ مشابه یکدیگر می‌باشند این نوع به هنگام کار گذاشتن از آسیب دیدگی در امان است چرا که سطح صورت فلنچ پایین تر از واشر آن قرار گرفته است کاربرد این نوع فلنچ ها در حال افزایش است. چرا که استفاده از O-Ring های فلزی توخالی بعنوان آببند در فرآیندهای شیمیایی مورد قبول واقع شده است.

Lap-Joint Flange: جهت تطبیق با لوله داخلی آن شکل داده شده است ترکیب فلنچ و لوله داخلی آن مشابه Raised Face است و در مواردی مورد استفاده قرار می‌گیرد که تنش های خمشی شدید وجود نداشته باشد.

واژه «Finish» یا «پرداخت» اشاره به نوع Face ایجاد شده توسط ماشینکاری صورت فلنچ که در تماس با واسر است، می باشد. دو نوع اصلی پرداخت برای صورت فلنچ ها عبارتند از «شیاردار» و صاف فلنچ های فولادی فرجی از نوع Raised-Face معمولاً به نحوی ماشین کاری می شوند که یک سری شیارهای هم مرکز یا مارپیچی روی صورت آنها ایجاد گردد پرداخت شیاردار مارپیچی معمول‌تر و در دسترس تر می باشد و گاهی سازنده به آن Stundard Finish یا Stock (پرداخت استاندارد) نیز می گویند.

نوع دیگر پرداخت صورت فلنچ پرداخت مسطح است که به صورت سفارشی و با دو کیفیت مختلف ساخته می شود.

1- پرداخت ماشینی بسیار ریز که اثر ابزار بر روی آن نمی ماند.

2- پرداخت آینه ای که بدون واشر نیز قابل استفاده است.

سوارخهای پیچ در فلانچ ها

این سوراخ ها در فواصل مساوی از هم قرار می گیرند تعیین تعداد سوراخها، قطر دایره ای پیچ و سایز سوراخها مشخص کننده آرایش پیچ ها خواهد بود. فلنچ ها طوری نصب می شوند که پیچ ها در دو سمت خطوط عمودی و افقی گذرند.

از مرکز قرار می گیرند. این حالت معمول سوراخهای پیچ در تمام انواع فلنچ است.

پیچ های فلنچ ها

دونوع پیچ مورد استفاده قرار می گیرد: Stud bolt که از دو مهره استفاده می کند و نوع Machine bolt که از یک مهره استفاده می کند.

Stud bolt ها به طور وسیعی جایگزین پیچ های معمولی در اتصالات فلنچی شده اند. سه مزیت استفاده از stud bolt ها عبارتند از :

1- در صورت ایجاد خوردگی stud bolt را بسیار راحتتر می توان از جا درآورد.

2- با سایر پیچ های موجود در سایت اشتباه گرفته نمی شوند.

3- stud bolt با سایز و جنس نامتعارف را می توان به راحتی تهیه کرد.